Ku czci swoich absolwentów

W Zespole Szkół Zawodowych im. Władysława Orkana w Starym Sączu odsłonięto w piątek tablicę upamiętniającą 23.oficerów, którzy siedemdziesiąt lat temu zginęli w Katyniu i Charkowie. Byli to absolwenci znajdującego się w tym samym budynku na początku ubiegłego wieku, starosądeckiego Seminarium Nauczycielskiego Męskiego.

Uroczystości poprzedziła msza święta w kościele pw. Trójcy Świętej w Klasztorze Klarysek odprawiona przez prałata Alfreda Kurka oraz uczącego w ZSZ księdza Józefa Szczęśniaka.

W homilii ks. Alfred Kurek podkreślił: „Od wielu tygodni na ustach tysięcy Polaków powtarza się słowo Katyń, miejsce, jak mówią niektórzy, przeklęte, ale inni nazywają je świętym! Wszystkim nam, nie tylko Polakom, po niedawnej katastrofie lotnicze, Katyń kojarzy się z ofiarami strasznej zbrodni z roku 1940 z czasów II wojny światowej. W Katyniu w ciągu miesiąca zabito 4400 Polaków, jeńców z Kozielska. W Kalininie, obecnie w Twerze, dokąd przywożeni byli więźniowie z Ostaszkowa, zastrzelono ponad 6300 osób, w Charkowie wymordowano przeszło 3800 naszych rodaków ze Starobielska. W tych trzech miejscach od 3 kwietnia do 15 maja 1940 Rosjanie zamordowali 14.552 osoby. Ok. 4400 osób zamordowano w Bykowni koło Kijowa, a miejsce pochówku kilku tysięcy innych polskich oficerów i żołnierzy nie jest do dzisiaj znane. Rodziny nadal domagają się od władz rosyjskich dokumentów, gdzie znajdują się spisane miejsca wiecznego spoczynku ich ukochanych osób". Wierni modlili się za ofiary z 1940 roku, ale także za tragicznie zmarłych w katastrofie pod Smoleńskiem członków delegacji, udających się do Katynia, oddać hołd poległym Polakom.

Następnie uczestnicy uroczystości, a wśród nich potomkowie zamordowanych oficerów, absolwenci tej zasłużonej placówki, przedstawiciele władz samorządowych i państwowych, organizacji i stowarzyszeń kombatanckich, organizacji społecznych, Związku Zawodowego „Solidarność", duchowieństwo, młodzież szkolna, rodzice i nauczyciele wraz z pocztami sztandarowymi przeszli przed budynek szkoły.

Witając przybyłych, dyrektor szkoły Bogumiła Hybel przypomniała:

„(...) Kozielsk, Starobielsk, Ostaszków i Twer. Nazwy tych czterech obozów, w których od jesieni 1939 do wiosny 1940 r. NKWD przetrzymywało polskich jeńców wojennych wymordowanych następnie w Katyniu, Charkowie i Kalininie na zawsze weszły do naszej narodowej historii. Wracamy dziś pamięcią do kwietnia 1940 r. do czasu, w którym została przelana krew polskich oficerów, duchownych, urzędników, policjantów, funkcjonariuszy straży granicznej i służby więziennej. Zgładzono ich bez procesów i wyroków „zdeptano godność ludzi i Polaków. Wśród nich było aż 23. żołnierzy o różnych stopniach wojskowych, którzy uczyli się w tej starosądeckiej szkole w Seminarium Nauczycielskim Męskim, przed którą dziś stoimy. (...) Choć życia pomordowanym nikt i nic już nie wróci, to jednak my wszyscy żyjący w demokratycznym kraju mamy obowiązek nie tylko pamiętać, ale doceniać i największym szacunkiem czcić wartość tamtej ofiary. Dlatego chcemy dziś w symboliczny sposób dać wyraz swej miłości do Ojczyzny". Wypowiedź zakończyła słowami Zbigniewa Herberta „Naród, który traci pamięć, traci sumienie".

Aktu odsłonięcia tablicy dokonali: Bolesław Nowak, siostrzeniec majora Stanisława Grondalskiego, Halina Kokotkiewicz z Bielska-Białej najmłodsza córka por. Henryka Jarończyka, przedstawicielka rodziny kapitana Wojciecha Znamirowskiego oraz dyrektor Bogumiła Hybel. Poświęcił prałat Alfred Kurek.

Poczym apel poległych odczytał oficer Straży Granicznej podporucznik Sławomir Kmak, a delegacje złożyły pod tablicą wiązanki kwiatów i zapalone znicze.

W imieniu Powiatu Nowosądeckiego wiązankę złożyli radni Jan Gomółka, Jerzy Górka oraz wicestarosta nowosądecki Mieczysław Kiełbasa.

W grudniu 2009 roku, z inicjatywy nauczyciela ZSZ Jana Ruchały, na spotkanie z uczniami do szkoły zaproszono Jerzego Gizę, autora książki „Nowosądecka Lista Katyńska". Polonistka Małgorzata Piluch przygotowując to spotkanie odkryła, że 23.„katyńczyków" to absolwenci Seminarium Nauczycielskiego Męskiego, powstałego w Starym Sączu w 1903 roku, protoplasty obecnego Zespołu Szkół. Wówczas zrodził się też pomysł upamiętnienia ich okolicznościową tablicą.

Oprócz nazwisk zamordowanych oficerów:KapitanBolesław Antoń,PorucznikWładysław Bednarek,PorucznikTadeusz Bernacki,PodporucznikJan Bieszczad,PodporucznikStanisław Cichecki,KapitanStanisław Cycoń,PorucznikKarol Dobrzański de Demkowicz,PodporucznikAdolf Dzwonek,KapitanMichał Goerz,MajorStanisław Grondalski,KapitanStefan Halski,PodporucznikJózef Jaroń,PorucznikHenryk Jarończyk,KapitanJózef Kapała,KapitanJózef Kędzierski,PodporucznikTadeusz Kurzeja,PułkownikLudwik Pawlikowski,MajorEdward Reguła,PorucznikJan Skoczeń,PodporucznikJan Szajkowski,KapitanJan Szewczyk,KapitanZygmunt Tymański,KapitanWojciech Znamirowski,na odsłoniętej tablicy widnieje:

Motto:

„Któż krople policzy kielicha goryczy, któryśmy aż do dna spełnili", autorstwa romantycznego poety Konstantego Gaszyńskiego oraz napis:

Absolwenci Seminarium Nauczycielskiego Męskiego, męczennicy za Ojczyznę, bestialsko pomordowani w Katyniu i Charkowie w kwietniu 1940 roku.

W hołdzie Ofiarom zbrodni, w 70-tą rocznicę Ich śmierci tablicę ufundowali: Dyrekcja, nauczyciele, absolwenci i uczniowie ZSZ.

Stary Sącz, 23 kwietnia 2010.

Niestety nie zachowały się fotografie wszystkich oficerów.

Autorką tekstu umieszczonego na tablicy jest Małgorzata Piluch. Podczas uroczystości zwróciła się do zebranych w zastępstwie Jerzego Gizy, który w tym samym czasie w Krakowie uczestniczył w uroczystościach pogrzebowych prezesa IPN-u Janusza Kurtyki.

„(...) Ocaliliśmy godność naszych absolwentów. Dzięki odsłoniętej przed chwilą tablicy zostaną tutaj na zawsze, potwierdzając naszą o nich pamięć i własną legendę. To naprawdę wspaniałe gościć tutaj członków ich rodzin, którzy mogą wreszcie doświadczyć zadośćuczynienia, jeżeli ono w ogóle jest możliwe. Oddaliśmy wszyscy hołd ofiarom tragedii z 10 kwietnia 2010 roku, obchodząc żałobę narodową, śledząc w mediach przebieg wielu, zbyt wielu pogrzebów, a także pochówek Prezydenta Lecha Kaczyńskiego na Wawelu.

Jaka nauka dla nas wszystkich z tego, co było 70 lat temu i z tego, co się stało tak niedawno, a co kładzie się niewątpliwie cieniem na dzisiejszej uroczystości, podkreślając jej żałobną wymowę ?

(...) Z prostoty swego umysłu i wrażliwości serca zwracam się do moich młodych przyjaciół, uczniów tej szkoły, bo to oni są solą tej ziemi.

Na waszych oczach dokonuje się historia. Nie na polu bitwy, na szczęście, bo ofiar pewnie byłoby więcej. Dokonuje się, po raz pierwszy w waszym życiu, niezwykły spektakl wydarzeń, który ma Wam pokazać, co to znaczy ponieść narodową stratę i to w takim wymiarze! - i jak to potrafi zmobilizować Polaków do potwierdzenia własnego patriotyzmu.

Nie wstydźcie się być Polakami - mamy wspaniałą historię ! Nie wierzcie tym, którzy mówią, że na niej nic się zbudować nie da ! Na czym mamy, my Polacy, siebie budować, jeśli nie na tym, co było chlubne w naszej przeszłości ?

(...) Rozwińcie skrzydła, lećcie w świat, to naprawdę szczęście, że stoi on przed wami otworem. Ale nie zapominajcie, że gdziekolwiek będziecie budować wasze gniazda, ich fundamenty będą zawsze tutaj".

Do zebranych zwrócili się również wicestarosta Mieczysław Kiełbasa oraz burmistrz Starego Sącza Marian Cycoń.

Uroczysty i podniosły nastrój dopełniła wiązanka pieśni legionowych wykonana przez orkiestrę z Miejskiego Ośrodka Kultury w Starym Sączu pod dyrekcją Stanisława Dąbrowskiego.

Angelika Gumulak z kalsy III Liceum Ogólnokształcącego, Karolina Klóska z klasy III Liceum Ogólnokształcącego, Kamila Świętek z klasy I Technikum Leśnego oraz Krzysztof Cebula z klasy III Liceum Ekonomicznego przedstawili program artystyczny przygotowany przez Małgorzatę Piluch.

Dla podkreślenia doniosłości wydarzenia w szkolnym ogrodzie posadzono 23 dęby upamiętniające 23. straconych oficerów. Zasadzono też trzy cisy ku pamięci ofiar katastrofy prezydenckiego samolotu pod Smoleńskiem.

Miejsce przygotowali uczniowie klasy III Technikum Leśnego, którzy asystowali w ceremonii członkom rodzin oficerów oraz zaproszonym gościom.

Inicjatywę społeczności szkoły uhonorowała również Poczta Polska wydając kartę pocztową, którą można było otrzymać wraz z okolicznościowym stemplem.

Pamięć o tragicznych wydarzeniach sprzed siedemdziesięciu lat, kultywowana jest w szkole w różnych formach. W dniach 19 - 21 kwietnia 2010 r. wszystkie klasy obejrzały na zbiorowych pokazach w auli szkolnej film Andrzeja Wajdy „Katyń", na wszystkich lekcjach historii omawiano tematykę katyńską, prezentowana jest wystawa zdjęć pomordowanych oficerów, a w sali historycznej wystawa historyczna poświęcona tematyce katyńskiej. Kolejna prezentacja na parterze szkoły poświęcona jest najnowszej tragedii z 10 kwietnia 2010 r.

Uroczystości w Zespole Szkół Zawodowych im. Władysława Orkana w Starym Sączu sponsorowały firmy: Hopek - Anna i Mariusz Mikulec ze Starego Sącza, „Huzar" z Nowego Sącza oraz Przetwórnia Owoców i Warzyw „Prospona" Proszona Nowego Sącza, a także nowosądeckie Starostwo Powiatowe.

Wykorzystano materiały udostępnione przez ZSZ

Opracowanie: RK BS