Facebook
Facebook Powiat Facebook Promocyjny
YouTube
YouTube Powiat YouTube Promocyjny
Pinterest Instagram

Cerkwie

Drewniana łemkowska cerkiew pw. św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku zbudowana została prawdopodobnie w latach 1604-1606. Cerkiew, co jest typowe dla najstarszych świątyń łemkowskich, ma okna jedynie od strony południowej. Wewnątrz zachowano wystrój cerkiewny z najcenniejszymi zabytkami tej sztuki na obszarze dawnego „klucza muszyńskiego”. W zakrystii znajduje się niezwykle dziś rzadko spotykana polichromia figuralna z 1637 roku, a ikonostas z XVII wieku wykorzystany jest częściowo jako tył barokowego ołtarza głównego, w którym znajduje się ikona „Matka Boża z Dzieciątkiem” również z XVII wieku. Pozostałe ikony umieszczone na bocznych ołtarzach mają unikatową wartość. Do najstarszych zabytków należy rokokowa ambona z 1700 roku i dzwon z 1615 roku. Od 1951 roku jest to kościół rzymskokatolicki. Teren świątyni otacza kamienny mur z XX-wiecznymi rzeźbami przedstawiającymi świętych.Cerkiew w Powroźniku to najstarsza łemkowska cerkiew w Polsce i jednocześnie jedna z najstarszych na terenie polskich Karpat. W czerwcu 2013 r. została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.

Cerkiew pw. św. Michała Archanioła w Dubnem reprezentuje styl zachodniołemkowski. Została zbudowana w 1863 roku, na miejscu spalonej świątyni z 1673 roku. Jest to budynek drewniany, konstrukcji zrębowej, jednonawowy, trójdzielny. Na pierwszym planie widoczna jest wieża słupowo-ramowa o ścianach pochyłych z pozorną izbicą usytuowaną w przedłużeniu babińca. Dach wieńczą trzy baniaste wieżyczki z pozornymi latarniami. Wewnątrz zachowało się wyposażenie cerkiewne z XIX wieku. Na szczególną uwagę zasługuje rokokowo-klasycystyczny ikonostas z sześcioma ikonami z 1895 roku, autorstwa Antoniego Bogdańskiego, przedstawiającymi figuralne postacie świętych: św. Mikołaja, św. Michała, Matki Boskiej z dzieciątkiem, Chrystusa Nauczającego, św. Szczepana i Wawrzyńca i Chrystusa modlącego się w Ogrójcu. Najcenniejszym zabytkiem w cerkwi jest ikona barokowa „Ukrzyżowanie i Złożenie do grobu”. Na wieży klasycystyczny dzwon z 1950 r. Wnętrze cerkwi ozdobione zostało polichromią ornamentalno-figuralną z końca XIX w. Na kopule nawy przedstawiona jest Trójca Święta. Po wysiedleniu ludności łemkowskiej w latach 1945-1947 cerkiew została przemianowana na kościół rzymskokatolicki.

Greckokatolicka cerkiew pw. Opieki Bogarodzicy w Maciejowej z 1830 r. jest drewniana i otoczona kamiennym murem z dwoma bramkami. W jej najbliższym sąsiedztwie znajduje się drewniana dzwonnica, we wnętrzu świątyni zachował się kompletny ikonostas oraz neobarokowe ołtarze. Na uwagę zasługuje wisząca w nawie ikona z XVII w. przedstawiająca Chrzest Chrystusa w Jordanie, natomiast w babińcu przedstawienie Chrystusa Nauczającego. Obydwa obrazy pochodzą z wyposażenia starszej świątyni z Maciejowej. Warto też obejrzeć kamienną gotycką chrzcielnicę. Obecnie cerkiew użytkowana jest przez kościół katolicki.

Drewniana cerkiew pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Andrzejówce pochodzi z 1864 r. Wewnątrz znajduje się: późnobarokowy ołtarz z XVIII w. i widoczne nikłe ślady malowanego fryzu arkadowego i niekompletny ikonostas z XVIII w. Na uwagę zasługują ikony Matki Boskiej i św. Mikołaja oraz kilkusetletnie obręcze metalowe i dwa młotki, którymi dzwoniono na trwogę i przy nabożeństwach kościelnych. Niecodzienny jest „dzwon Ewy” – podwieszana u stropu metalowa sztaba z nawierconymi otworami. Uderzenie w odpowiednie miejsce powoduje wydobywanie dźwięków o różnej wysokości. Obecnie jest to kościół rzymskokatolicki.

Drewniana cerkiew prawosławna pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Kamiannej z 1937 r., jest jednonawowa, ma prezbiterium i dwie kaplice tworzące krzyż. Wewnątrz cerkwi nie zachowało się niestety dawne wyposażenie. Jednak nawet mimo tego panuje tutaj urokliwy klimat. Ściany w naturalnym kolorze drewna dodają wnętrzu ciepła. Ołtarz główny i boczne to dzieło miejscowego artysty Józefa Stefanika. Na bocznej ścianie znajduje się obraz przedstawiający świętego Ambrożego, patrona pszczelarzy, nawiązujący do pszczelarskich tradycji Kamiannej. Latem cerkiew udostępniana jest do zwiedzania, zimą klucze są dostępne w sklepie z produktami pszczelimi. Obecnie jest to kościół rzymskokatolicki.

Drewniana cerkiew pw. śś. Kosmy i Damiana w Miliku zbudowana została w 1813 r. w stylu zachodniołemkowskim. Wewnątrz znajduje się polichromia z 1930 r. i ikony: Opłakiwanie Chrystusa z 1700 r., Pieta z XVII w. oraz niekompletny ikonostas rokokowo-klasycystyczny z 1806 r. Są także feretrony z ludowymi ikonami Chrystusa na Krzyżu. Obiekt zaadaptowano na kościół katolicki po wysiedleniach ludności ukraińskiej w czasie Akcji „Wisła”.

Drewniana cerkiew pw. św. Dymitra w Szczawniku z 1841 r. ma wewnątrz wystrój charakterystyczny dla sakralnego greckokatolickiego budownictwa byłego „klucza muszyńskiego”. Zachowany został późnobarokowy ołtarz boczny z 1729 r. z ikoną Przemienienia Pańskiego i obrazem Chrystusa w Grobie. Dzwon pochodzi z 1707 r., obrazy ludowe z 1854 r., ukrzyżowanie i ikona św. Barbary z 1867 r., a późnobarokowy ikonostas z przełomu XVIII i XIX w. W bryle świątyni zwracają uwagę potężne, łamane namiotowe dachy nakrywające prezbiterium i nawę. Przypominają one dzwony i sprawiają wrażenie, jakby przytłaczały całą budowlę. Obecnie jest to kościół rzymskokatolicki.

Drewniana cerkiew pw. św. Dymitra w Złockiem powstała w latach 1867-1872 w stylu zachodniołemkowskim. Wewnątrz znajduje się klasycystyczno-rokokowy ikonostas z II połowy XIX wieku, polichromia figuralno-ornamentalna z 1873 r., trzy ołtarze boczne w stylu rokokowym z XIX wieku, barokowy krucyfiks, barokowo-ludowy obraz Chrystusa u słupa pochodzący z XVIII w., ikona Ukrzyżowanie z 1875 r., ikona śś. Cyryl i Metody z 1870 r. oraz chrzcielnica z 1963 r. Od 1951 roku jest to kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny.

Drewniana cerkiew pw. św. Łukasza w Jastrzębiku pochodzi z I poł. XIX wieku. Wewnątrz jest polichromia ornamentalna z 1806 roku oraz dziewiętnastowieczny ikonostas barokowo klasycystyczny z XVIII-wiecznymi ikonami. W ikonostasie znajduje się rzadko spotykana ikona Chrystusa w Grobie. Jedyną dokładnie datowaną, wykonaną w 1775 roku w stylu barokowo-ludowym jest Chrystus Dobry Pasterz. Wpływy bizantyjskie w wystroju widoczne są w siedmiu ikonach Deesis z apostołami z połowy XVII wieku, które znajdują się na parapecie chóru. Na teren cerkwi prowadzi drewniana brama-dzwonnica z początku XX wieku. Obecnie jest to kościół rzymskokatolicki.

Greckokatolicka cerkiew pw. św. Michała Archanioła w Łosiu z 1826 roku jest drewniana i otoczona murem kamiennym. We wnętrzu znajduje się dawne wyposażenie cerkiewne z kompletnym ikonostasem rokokowo-klasycystycznym, a także zachowana jest piękna, bogata polichromia z 1935 r. wykonana przez Mikołaja Galanka. Świątynia reprezentuje typ zachodniołemkowskiego budownictwa cerkiewnego. Obecnie użytkowana jako kościół filialny parafii rzymskokatolickiej Matki Bożej Anielskiej w Nowej Wsi.

Cerkiew greckokatolicka pw. Opieki Najświętszej Maryi Panny w Łabowej pochodzi z 1784 roku. Jest najstarszą świątynią na zachodniej łemkowszczyźnie. Została ufundowana przez rodzinę Lubomirskich. To budynek późnobarokowy, murowany z kamienia, otynkowany, jednonawowy z parą półkoliście zamkniętych kaplic. Prezbiterium i nawa nakryte są wspólnym dachem dwuspadowym, nad kaplicami bocznymi dachy kopulaste, na nich pięć wieżyczek baniastych z latarniami. Figuralna i ornamentalna polichromia wnętrza z 1942 r., wykonana w tradycji malarstwa ruskiego. Ołtarz główny w kształcie konfesji, murowany, klasycystyczny z 2. poł. XIX w. Górna część ikonostasu w tradycji klasycystycznej. Chór muzyczny o balustradzie tralkowej z XVIII/XIX w.

Cerkiew greckokatolicka św. Dymitra w Leluchowie z 1861 r. Świątynia łemkowska zbudowana w konstrukcji zrębowej, ściany pokryto gontem. Znajdująca się wewnątrz polichromia ornamentalna na stropach i ścianach pochodzi z początku XX w. Wyposażenie stanowią: ikonostas rokokowo-klasycystyczny z 1895 r., ołtarz główny z baldachimem z XIX w. Przy cerkwi stoi nieduża dzwonnica z drewnianym zwieńczeniem.

Cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra w Boguszy pochodzi z 1858 r. Polichromia na stropach i ścianach, imitująca klasycystyczną architekturę murowaną wykonana została w 1873 r. Ikonostas z ok. 1670 r. z racji przeniesienia do wnętrza prezbiterium podzielony został na części – rząd proroków z krucyfiksem i przedstawieniami Matki Boskiej oraz św. Jana umieszczono na wschodniej ścianie nawy.

Cerkiew greckokatolicka pw. świętego Dymitra w Roztoce Wielkiej to budowla w stylu zachodniołemkowskim, trójdzielna. Izbica wieży pomalowana jest na brązowo i niebiesko. Nawa i prezbiterium nakryte są blaszanymi dachami namiotowymi przechodzącymi w kalenicowe. Zwieńczone są baniastymi hełmami z pozornymi latarniami. We wnętrzu płaskie stropy pokryte polichromią figuralną z przedstawieniem Sądu Ostatecznego oraz świętych Michała i Jerzego. W cerkwi zachował się kompletny ikonostas, ale został on podzielony przez wyjęcie ikon namiestnych oraz wrót carskich i diakońskich. Wyjęte ikony, przestawiające Matkę Bożą z Dzieciątkiem oraz Chrystusa Nauczającego, można podziwiać na bocznej ścianie. Wystroju dopełnia XIX-wieczny ołtarz boczny. W tylnej części nawy znajduje się barokowy chór muzyczny z wybrzuszoną częścią środkową.

Cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Wierchomli Wielkiej zbudowana w 1821 r. w miejsce spalonej starszej świątyni. Trójdzielnym układem i zwieńczeniami nawiązuje do architektury łemkowskiej. Polichromia w tradycji barokowo-klasycystycznej została wykonana lub odnowiona w 1928 r. Na ścianach podziwiać można motywy architektoniczne, a na stropach figuralne sceny biblijne. W wyposażeniu znajduje się ikonostas z drugiej połowy XIX w., w prezbiterium ołtarz z baldachimem i tabernakulum z XIX w. W tle ołtarza umieszczona ikona Ukrzyżowania. Teren przyświątynny opasany jest murem z kamienia z trzema z pięciu zachowanych kaplic. Obecnie kościół rzymskokatolicki.

Cerkiew pw. świętego Michała Archanioła w Żegiestowie dziś funkcjonuje jako kościół rzymskokatolicki pw. św. Anny. Nie jest to typowy przykład budownictwa cerkiewnego tych terenów. Została zbudowana na planie krzyża greckiego, z kamienia i cegły. Nawa, a właściwie skrzyżowanie nawy głównej z nawą poprzeczną, prezbiterium oraz babiniec zwieńczone są blaszanymi kopułami osadzonymi na wydłużonych drewnianych wielokątnych tamburach. Ich szczyty zdobią niewielkie kopuły. Z cerkiewnego wyposażenia zachowały się dwie niewielkie ikony.

Cerkiew w Zubrzyku budowano trzy razy. Pierwszą erygowano w 1646 r. Później cerkiew budowano jeszcze dwukrotnie w 1717 i 1885 roku. Ta ostatnia, zachowała się do dziś. W połowie lat 40 XX wieku została zamieniona na kościół rzymskokatolicki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Kościół jest jednonawowy, otynkowany, kryty blachą. Ma trzy ołtarze. W ołtarzu głównym znajduje się rzeźba naścienna z wyobrażeniem Krzyża św., pod którym stoją Matka Boża i św. Jan Ewangelista. Z dawnych cerkiewnych wnętrz zachowały się jedynie ołtarze boczne.

Cerkiew greckokatolicka pw. śś. Kosmy i Damiana w Bereście powstała w 1842 r. Świątynia ta uznawana jest za jedną z najładniejszych w Beskidzie Niskim. Pełni funkcję kościoła rzymskokatolickiego pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Wewnątrz zachowała się polichromia z 1928 roku. Ikonostas w XIX w. został uzupełniony ikonami z XVII i XVIII w. Na środku prezbiterium, ołtarz z XIX w., w którego podstawę wkomponowano dwie ikony z XVII w. Z tego stulecia pochodzi też ołtarz boczny mieszczący obraz z 1721 r. przedstawiający Matkę Boską Pokrow, pochodzący z cerkwi w Izbach. Na ścianie południowej znajduje się barokowy ołtarz z obrazem przedstawiającym św. Mikołaja.

Cerkiew greckokatolicka św. Paraskewi w Czyrnej powstała w latach 1893-1894. Wewnątrz ikonostas z początku XX w., ołtarzyk z XVII w. z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem, obok na ścianie rokokowa ikona św. Paraskewi z 2. poł. XVIII w. Obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Niepokalanego Serca NPM.

Cerkiew greckokatolicka Narodzenia Bogurodzicy w Królowej Górnej wybudowana w 1815 r. Prawdopodobnie wieża pochodzi z poprzedniej świątyni z XVIII w., stojącej na tym samym miejscu. Dach nad nawą i prezbiterium dwuspadowy z ośmiobocznymi wieżyczkami z pozornymi latarniami i cebulastymi zwieńczeniami. Przy nawie dwie symetryczne kaplice. Obiekt zachował typowe cechy świątyni zachodniołemkowskiej. Wewnątrz polichromia neobarokowa na stropach i ścianach z początku XX w. Pośrodku stropu nad nawą góruje przedstawienie Sądu Ostatecznego. W wyposażeniu świątyni znajduje się barokowo-klasycystyczny ikonostas uzupełniony po 1945 r., ołtarz główny, składający się z XIX-wiecznej podstawy i XVIII-wiecznej z ikoną Matki Boskiej Orantki, a także dwa pocerkiewne boczne ołtarze z ikonami śś. Cyryla i Metodego oraz śś. Włodzimierza i Olgi.

Cerkiew greckokatolicka św. Dymitra w Binczarowej powstała 1760 r. Świątynia o typowej konstrukcji zrębowej, mocno przebudowana i częściowo zatraciła cechy typowej cerkwi zachodniołemkowskiej. We wnętrzu późnobarokowy ikonostas z drugiej połowy XVIII w. uzupełniony sto lat później – w miejscu Ostatniej Wieczerzy widnieje obraz Matki Boskiej Różańcowej – oraz kamienny ołtarz z 1967 r. z relikwiami św. Wojciecha. W późnobarokowych ołtarzach bocznych z XVIII w. znajdują się obrazy Najświętszej Marii Panny Pokrownej z tego samego stulecia i Ukrzyżowania z XVIII lub XIX w. Na uwagę zasługuje także cenna polichromia z 1913 r. dzieła Bronisława Kmaka. Obecnie to kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Biskupa.

Cerkiew greckokatolicka pw. śś. Kosmy i Damiana w Wojkowej pochodzi z XVIII w. Ornamentalna polichromia pochodzi z początku XX w. W kościele znajduje się rokokowy ikonostas z końca XVIII w. z ikonami z tego samego okresu, rokokowe tabernakulum z XVIII w. i drugie – w kształcie świątyńki – z przełomu XIX i XX w. Obraz ludowy Matki Boskiej Bolesnej z dawnej chorągwi z początku XIX w. Obecnie jest to kościół rzymskokatolicki.

Cerkiew greckokatolicka św. Michała Archanioła w Polanach pochodzi z 1820 r. Świątynia zachodniołemkowska, zbudowana w konstrukcji zrębowej ze ścianami pokrytymi gontem. Wewnątrz polichromia architektoniczno-figuralna pochodząca z 1862 r. Na stropach widnieją sceny biblijne, na parapecie chóru – ze Starego Testamentu, nad ikonostasem rozciąga się malowany baldachim. Wyposażenie cerkiewne stanowi ikonostas z XIX w. Niektóre źródła podają, że obrazy jego górnej części oraz carskie wrota pochodzą z XVII w. W prezbiterium późnobarokowy ołtarz z obrazem Pieta z XVIII w. oraz pochodzące z tego samego czasu ołtarze boczne z obrazami i ikonami i polichromowana ława diakońska. Obecnie kościół rzymskokatolicki pod tym samym wezwaniem.

Cerkiew św. Jana Ewangelisty w Muszynce została wybudowana w 1689 r. w typie zachodniołemkowskim. Wewnątrz ikonostas z XVIII w. oraz dwa ołtarze boczne. Południowy późnobarokowy pochodzi z XVII w. i zawiera obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Północny rokokowy pochodzi z XVIII w. i znajduje się w nim obraz św. Barbary. Legenda mówi, że ten obraz znajdował się w polowym ołtarzu konfederatów barskich, gdy mieli oni swój obóz w okolicy Muszynki. Obecnie kościół rzymskokatolicki.

Cerkiew greckokatolicka św. Michała Archanioła w Mochnaczce Niżnej to świątynia łemkowska typ północno-zachodni zbudowana w XVIII lub w połowie XIX w. Wewnątrz polichromia figuralno-ornamentalna z lat 1960-1964. Ikonostas składa się z części górnej – barokowej z XVIII w. oraz dolnej – późnoklasycystycznej z XIX w.; jego część środkowa została przesłonięta ołtarzem głównym o charakterze neogotyku ludowego z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Matki Boskiej Częstochowskiej.

Cerkiew greckokatolicka pw. św. Michała Archanioła we Florynce nie posiada jednoznacznie określonego stylu, niewiele ma cech udownictwa cerkiewnego i klasycystycznego. Wybudowana z kamienia, otynkowana. Wewnątrz późnoklasycystyczny ikonostas z około 1875 r. Dwa późnobarokowe ołtarze boczne z XVIII w. W prawym ołtarzu obraz Ukrzyżowania z przełomu XVIII i XIX w. Warta uwagi także pseudobarokowa ambona z końca XIX w. Charakterystyczne są dwa dzwony świątyni, jeden z 1789 roku, ozdobiony sceną Chrztu Chrystusa w Jordanie oraz wizerunkami Mojżesza, św. Stanisława i Najświętszej Marii Panny, a drugi z 1939 roku. Obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Cerkiew parafialna greckokatolicka śś. Kosmy i Damiana w Tyliczu zbudowana w 1743 r. Do nawy przy ikonostasie przylegają dwa charakterystyczne dla wschodniej architektury cerkiewnej pomieszczenia dla śpiewaków, tzw. kriłosy, które nigdzie indziej na Łemkowszczyźnie nie występują. Obecnie pełnią one funkcje kaplic bocznych. Wewnątrz polichromia figuralno-ornamentalna z 1938 r. nawiązuje tematycznie do obchodów jubileuszu 950-lecia Chrztu Rusi. Ikonostas późnobarokowy z XVIII w. zdekompletowany. Obecnie kościół cmentarny rzymskokatolicki.